Bir parça sakız çiğnemek, ferah bir nefes vaat ederken, aynı zamanda vücudunuza binlerce mikroplastik parçacık sokuyor olabilir.
Kaliforniya Üniversitesi’nde (UCLA) gerçekleştirilen çığır açan bir araştırma, sakızın masum bir alışkanlık olmaktan çok daha fazlasını barındırdığını gözler önüne serdi.
Bilim insanları, tek bir sakızın yüzlerce, hatta binlerce mikroplastik parçacığı ağız yoluyla vücuda taşıyabileceğini ortaya koydu.
Uluslararası uzmanlar, bu bulgunun sağlık üzerindeki olası etkilerini tartışırken, sakız çiğneme alışkanlıklarının yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini söyledi.
Mikroplastikler, 5 milimetreden küçük plastik parçacıklar olarak tanımlanıyor ve çevre kirliliğinden insan sağlığına kadar geniş bir tehdit oluşturdu.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), insanların her yıl on binlerce mikroplastik parçacığını yiyecek, içecek ve günlük ürünler yoluyla aldığını tahmin etti.
Sakız, bu konuda şimdiye dek yeterince incelenmemiş bir alan olarak kaldı.
UCLA’dan çevre mühendisi Prof. Dr. Sanjay Mohanty liderliğinde yürütülen pilot çalışma, sakızın bu mikroplastik yüküne şaşırtıcı bir katkı sunduğunu gösterdi.
Araştırma, Amerikan Kimya Derneği’nin (ACS) 2025 Bahar Toplantısı’nda sunuldu ve henüz hakem değerlendirmesinden geçmemiş olsa da, bilim dünyasında büyük yankı uyandırdı.
SAKIZDAN SALINAN MİKROPLASTİKLER: SAYILAR KORKUTUYOR
Araştırmada, hem sentetik hem de doğal içerikli 10 farklı sakız markası incelendi.
Prof. Dr. Mohanty, “Amacımız kimseyi korkutmak değil, günlük hayatta maruz kaldığımız plastik miktarını anlamak” dedi.
Çalışmada, bir kişi her sakız parçasını 4 dakika boyunca çiğnedi ve bu süreçte her 30 saniyede bir tükürük örneği alındı.
Ortalama bir gram sakız, 100 mikroplastik parçacık salarken, bazı markalarda bu sayı gram başına 600’e kadar çıktı.
Bir sakızın ortalama ağırlığı 2-6 gram arasında olduğundan, tek bir parça sakızdan 3 bin mikroplastiğin ağza karışabileceği hesaplandı.
Journal of Hazardous Materials Letters’ta yayımlanması beklenen bu bulgular, sakızın mikroplastik kaynağı olarak göz ardı edilemeyeceğini kanıtladı.
DOĞAL MI, SENTETİK Mİ? FARK ETMİYOR!
Araştırmacılar başlangıçta, petrol bazlı polimerler içeren sentetik sakızların daha fazla mikroplastik salacağını düşünüyordu.
UCLA’da çalışan doktora öğrencisi Lisa Lowe, “Şaşırtıcı bir şekilde, doğal ve sentetik sakızlar benzer miktarda mikroplastik saldı” dedi.
Environmental Health Perspectives’ta yayımlanan bir çalışma, mikroplastiklerin gıda işleme ve paketleme süreçlerinden kaynaklanabileceğini gösterdi.
Lowe, doğal sakızlardaki mikroplastiğin üretim aşamasında bulaşmış olabileceğini öne sürdü.
İngiltere’deki Oxford Üniversitesi’nden çevre bilimci Prof. Dr. Richard Thompson, “Bu, mikroplastiklerin ne kadar yaygın olduğunu gösteriyor. Doğal denen ürünlerde bile kaçış yok” yorumunda bulundu.
SAĞLIK ÜZERİNDEKİ ETKİLER: BİLİNMEZLİK SÜRÜYOR
Mikroplastiklerin insan sağlığı üzerindeki etkileri henüz tam olarak aydınlatılmış değil. Ancak endişe verici ipuçları mevcut.
The New England Journal of Medicine’da yayımlanan bir araştırma, mikroplastik taşıyan bireylerin kalp krizi ve inme riskinin 2 kat arttığını ortaya koydu.
ABD’deki Harvard T.H. Chan Halk Sağlığı Okulu’ndan Dr. Joseph Allen, “Mikroplastikler, kan dolaşımına karışarak organlarda birikebilir ve iltihaplanmaya yol açabilir” dedi.
Prof. Dr. Mohanty ise, “İnsanlar üzerinde henüz klinik deneyler yok, ama hayvanlar üzerindeki çalışmalar zararlı olabileceğini gösteriyor” diyerek temkinli bir yaklaşım sergilendi.
UZMANLARDAN ÖNERİLER: SAKIZI AZALTIN, DOĞRU ATIN
Uzmanlar, sakız çiğneme alışkanlıklarının tamamen bırakılmasını değil, dikkatli bir şekilde gözden geçirilmesini önerdi.
Lisa Lowe, “Mikroplastik maruziyetini azaltmak isteyenler, bir sakızı daha uzun süre çiğneyebilir. İlk 8 dakikada mikroplastiklerin %94’ü salınıyor” dedi.
Prof. Dr. Thompson ise çevresel bir uyarıda bulundu:
“Tükürüğe geçen plastik, sakızdaki toplam plastiğin küçük bir kısmı. Lütfen sakızı çevreye atmayın, bu kirliliği artırıyor.”
Sakız çiğnemek, ferahlık ararken farkında olmadan vücudunuza plastik yükü bindiriyor olabilir.
Bilim insanları, bu küçük alışkanlığın büyük sonuçlarını anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulduğunu vurguladı.
